การประเมินผลและการประเมินผลทางเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารทางการศึกษา

การประเมินสื่อ

    การประเมินสื่อ  เป็นแนวคิดการบ่งบอก (สะท้อน) ประสิทธิภาพสื่อการสอนในการประเมินชุดการสอนรายบุคคลและการประเมินบทเรียนสำเร็จรูป และบทเรียนคอมพิวเตอร์ช่วยสอน

แนวคิด
1. การประเมินสื่อการศึกษา เป็นกระบวนการพิจารณาตัดสินคุณภาพของสื่อที่สร้างขึ้น เพื่อใช้ในการเรียนการสอนตามเอกัตภาพ

2. สื่อที่ใช้ในการจัดการศึกษาที่นิยมใช้มี 2 ชนิด คือ ชุดกิจกรรม หรือชุดการสอนรายบุคคล และบทเรียนคอมพิวเตอร์ช่วยสอน หรือบทเรียนโปรแกรม ซึ่งสื่อทั้งสองชนิดมีวิธีการหาค่าประสิทธิภาพแตกต่างกัน
3. เกณฑ์ E₁/E₂ คือ เกณฑ์ที่ใช้ประเมินชุดการสอน โดยดูจากค่าตัวเลขที่สะท้อนประสิทธิภาพจากการทำกิจกรรมระหว่างเรียน และการทดสอบหลังเรียน
4. เกณฑ์มาตรฐาน 90/90 (The 90/90 standard) คือ เกณฑ์ที่ใช้ประเมินบทเรียนสำเร็จรูป และบทเรียนคอมพิวเตอร์ช่วยสอน โดยดูจากค่าตัวเลขที่สะท้อนประสิทธิภาพจากการทดสอบหลังเรียน และร้อยละของผู้เรียนที่ผ่านทุกจุดประสงค์ของการเรียนรู้

ความหมายของการทดสอบประสิทธิภาพ  
          การหาคุณภาพของสื่อ หรือชุดการสอน โดยพิจารณาตามขั้นตอนของการพัฒนาสื่อหรือชุดการสอนแต่ละขั้น “Developmental Testing” การทดสอบคุณภาพตามพัฒนาการของการผลิตสื่อหรือชุดการสอนตามลำดับขั้นเพื่อตรวจสอบคุณภาพของแต่ละองค์ประกอบของต้นแบบชิ้นงาน ให้ดำเนินไปอย่างมีประสิทธิภาพ

การนำสื่อไปทดสอบ 2 ขั้นตอน

-  การทดสอบประสิทธิภาพใช้เบื้องต้น (Try Out)

-  ทดสอบประสิทธิภาพสอนจริง (Trial Run)

การกำหนดเกณฑ์ประสิทธิภาพ

ความหมายของเกณฑ์ (Criterion)

          เกณฑ์เป็นขีดกำหนดที่จะยอมรับว่า สิ่งใดหรือพฤติกรรมใดมีคุณภาพและหรือปริมาณที่จะรับได้ การตั้งเกณฑ์ ต้องตั้งไว้ครั้งแรกครั้งเดียว เพื่อจะปรับปรุงคุณภาพให้ถึงเกณฑ์ขั้นต่ำที่ตั้งไว้ จะตั้งเกณฑ์การทดสอบประสิทธิภาพไว้ต่างกันไม่ได้

ความหมายของเกณฑ์ประสิทธิภาพ

          ระดับประสิทธิภาพของสื่อหรือชุดการสอนที่จะช่วยให้ผู้เรียนเกิดการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม เป็นระดับที่ผลิตสื่อหรือชุดการสอนจะพึงพอใจว่า หากสื่อหรือชุดการสอนมีประสิทธิภาพถึงระดับนั้นแล้ว สื่อหรือชุดการสอนนั้นก็มีคุณค่าที่จะนำไปสอนนักเรียน และคุ้มแก่การลงทุนผลิตออกมาเป็นจำนวนมาก

เกณฑ์ประสิทธิภาพสื่อ
E1/E2 The 90/90  Standard ศาสตราจารย์ชัยยงค์ พรหมวงศ์

พฤติกรรมต่อเนื่อง (กระบวนการ)
          E1 = Efficiency of Process
พฤติกรรมสุดท้าย (ผลลัพธ์)
          E2 = Efficiency of Product

การกำหนดเกณฑ์ E1/E2 ให้มีค่าเท่าใดนั้น ผู้สอนเป็นผู้พิจารณาตามหลักการ
          ความรู้ความจำ  มักตั้งไว้  90/90 
          ทักษะหรือเจตคติ  นิยมตั้งไว้  75/75 
                    ประสิทธิภาพของชุดการสอนจะกำหนดเป็นเกณฑ์ที่ผู้สอนคาดหมายว่าผู้เรียนจะเปลี่ยนพฤติกรรมเป็นที่พอใจ โดยกำหนดเป็นเปอร์เซ็นต์ของผลเฉลี่ยของคะแนนการทำงานและการประกอบกิจกรรมของผู้เรียนทั้งหมด ต่อเปอร์เซ็นต์ของผลการสอบหลังเรียนของผู้เรียนทั้งหมด คือ E1/E2 คือ ประสิทธิภาพกระบวนการ/ประสิทธิภาพผลลัพธ์ 
ตัวอย่าง  
          80.00/80.00 หมายความว่า เมื่อเรียนจากชุดการสอนแล้ว ผู้เรียนสามารถทำแบบฝึกหัดหรืองานได้ผลเฉลี่ย 80% และทำข้อสอบหลังเรียนได้ผลเฉลี่ย 80%

ขั้นตอนการหาประสิทธิภาพชุดการสอน

- แบบเดี่ยว  (1 : 1) นำสื่อไปทดลองใช้กับนักเรียน  1-3 คน       โดยทดลองกับนักเรียนเก่ง  ปานกลาง  และอ่อน

- แบบกลุ่ม  (1 : 10) นำสื่อที่ปรับปรุงแล้วไปทดลองกับนักเรียน    6-10 คน ที่มีความสามารถคละกัน

ภาคสนาม  (1 : 100) นำสื่อไปทดลองใช้ในชั้นเรียนที่มีนักเรียนตั้งแต่ 20-100 คน หากการทดลองภาคสนามให้ค่า E1/E2 ไม่ถึงเกณฑ์ที่ตั้งไว้จะต้องปรับปรุงสื่อ แล้วทำการทดสอบประสิทธิภาพ

การประเมิน CAI บทเรียนสำเร็จรูปบทเรียนคอมพิวเตอร์ช่วยสอน

เกณฑ์มาตรฐาน 90/90 (The 90/90 standard

รองศาสตราจารย์ ดร.เปรื่อง กุมุท

แนวคิดพื้นฐานของการสร้างเกณฑ์มาตรฐาน 90/90

          การบอกค่าประสิทธิภาพของบทเรียนสำเร็จรูป หรือบทเรียนโปรแกรม (Programmed Materials หรือ Programmed Textbook หรือ Programmed Lesson) ซึ่งเป็นสื่อที่มีเป้าหมายหลักเพื่อให้ผู้เรียนใช้เรียนด้วยตนเองเป็นสำคัญ หลักจิตวิทยาสำคัญที่เป็นฐานคิด ความเชื่อของสื่อชนิดนี้คือ ทฤษฎีการเรียนแบบรอบรู้ (Mastery Learning) ซึ่งมีความเชื่อว่า ผู้เรียนทุกคนสามารถเรียนรู้ได้ หากจัดเวลาเพียงพอ จัดวิธีการเรียนที่เหมาะสมกับผู้เรีย นก็สามารถที่จะทำให้ผู้เรียนสามารถเรียนรู้ได้ตามวัตถุประสงค์ของการเรียนได้

การเตรียมความพร้อมก่อน

การหาค่าประสิทธิภาพ

1. กำหนดวัตถุประสงค์เชิงพฤติกรรมของการเรียนรู้ที่จะเกิดขึ้นจากสื่อให้ชัดเจน ซึ่งองค์ประกอบของวัตถุประสงค์เชิงพฤติกรรมที่ดีย่อมต้องประกอบด้วย

          1.1 สถานการณ์หรือเงื่อนไข

          1.2 คำบ่งบอกพฤติกรรมที่สังเกตและวัดได้

          1.3 เกณฑ์ที่บ่งบอกถึงความสำเร็จ

2. สร้างตารางวิเคราะห์หลักสูตร เพื่อกำหนดค่าน้ำหนักของเนื้อหาสาระในแต่ละวัตถุประสงค์เชิงพฤติกรรม

3. ออกข้อสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนตามค่าน้ำหนักที่กำหนด ซึ่งจะทำให้ได้ข้อสอบวัดครบถ้วนตามวัตถุประสงค์เชิงพฤติกรรมทุกข้อ

4. จัดทำข้อสอบ โดยจะต้องรู้ว่าข้อสอบข้อใดวัดจุดประสงค์เชิงพฤติกรรมข้อใด

หลักการการประเมิน

การประเมินสื่อที่เรียนรู้ด้วยตนเองจะมุ่งรับประกันคุณภาพใน 2 ประเด็น คือ

1. บ่งบอกคุณภาพของผลลัพธ์การเรียนรู้ที่เกิดขึ้นกับผู้เรียน

2. บ่งบอกศักยภาพของสื่อว่าสามารถจะพัฒนาให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ครบถ้วนตามจุดประสงค์การเรียนรู้ได้เป็นจำนวนเท่าใด

การประเมินผลทางเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารทางการศึกษา

การประเมินผลทางเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารทางการศึกษา

          การประเมิน หมายถึง กระบวนการใช้ดุลพินิจ (Judgment) ในการพิจารณาตัดสินคุณค่าของสิ่งใดสิ่งหนึ่ง โดยการเปรียบเทียบผลที่วัดได้กับเกณฑ์ที่กำหนดไว้ ส่วนแนวคิดของการวัดและประเมินสื่อ แนวคิดเดิมของการวัดผลจะเกี่ยวข้องกับการวัด (Measurement) และการประเมินผล (Evaluation)

– การวัด เป็นกระบวนการกำหนดระดับชั้นของลักษณะเฉพาะของแต่ละบุคคล คุณภาพ ความสามารถหรือสิ่งต่าง ๆ ตามกฎเกณฑ์ ออกมาเป็นตัวเลข

– การประเมินผล เป็นกระบวนการตัดสินคุณค่าจากข้อมูลที่รวบรวมได้จากการวัด ตามเกณฑ์หรือมาตรฐานที่กำหนดไว้ในวัตถุประสงค์ ซึ่งนับว่าเป็นเรื่องที่สำคัญมากในการตัดสินคุณค่า ในปัจจุบันใช้คำว่า การประเมิน (Assessment) เข้ามาแทนที่  

ประเด็นประเมิน

1. กำหนดเป้าหมายการประเมิน

-จะประเมินไปทำไม

-จะนำผลประเมินไปทำอะไร

2. กำหนดวัตถุประสงค์ของการประเมิน

-ต้องการทราบ หรือตรวจสอบอะไร                  

-ตามเป้าหมายที่กำหนด จะต้องทราบสิ่งใด

 3.  กำหนดคุณลักษณะ ตัวบ่งชี้ หรือประเด็นที่จะประเมิน

-ประเมินจากอะไร                                                    

-ตามวัตถุประสงค์ที่กำหนด จะตรวจสอบจากอะไร หรือประเด็นใด

วิธีประเมิน

1. การประเมินรายบุคคล  เป็นการพิจารณาความก้าวหน้าของผู้เรียนรายบุคคลในห้องเรียนหรือในกลุ่ม อาจประเมินโดยอิงกลุ่ม (ใช้มาตรฐานของกลุ่มกับผู้เรียนทุกคน) อิงเกณฑ์ (ใช้เกณฑ์มาตรฐานที่กำหนดไว้ล่วงหน้าตัดสินผู้เรียนทุกคน) หรืออิงตนเอง (ใช้ความสามารถระดับเดิมของผู้เรียนเป็นมาตรฐานเพื่อตัดสินพัฒนาการหรือการปฏิบัติ)ได้

2. การประเมินกลุ่ม (Group Assessment) เป็นวิธีการรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับการทำงานของผู้เรียนในสถานการณ์กลุ่ม และตัดสินความก้าวหน้า อาจให้คะแนนผู้เรียน ซึ่งเป็นสมาชิกกลุ่มเป็นรายบุคคลหรือใช้คะแนนบุคคลบวกกับคะแนนกลุ่ม

3. การประเมินตนเองและเพื่อน (Self – Peer assessment) จะทำให้ผู้เรียนมีความรับผิดชอบ ในการประเมินงานของตนและงานของเพื่อนร่วมห้อง ผู้เรียนได้มีส่วนเข้าร่วมกำหนดเกณฑ์การประเมินด้วย